Wykorzystanie systemów telematycznych pozwala znacznie obniżyć koszty obsługi flot samochodowych i zwiększyć poziom bezpieczeństwa poprzez ograniczenie liczby wypadków i kolizji
Czym właściwie jest telematyka? To w uproszczeniu rozwiązania telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne oraz rozwiązania automatycznego sterowania dostosowane do potrzeb obsługiwanych systemów fizycznych i zintegrowane z tymi systemami. Termin telematyka należy do terminów, które powstają w wyniku postępu naukowego, w tym przypadku burzliwego rozwoju technik komunikacyjnych i informacyjnych.
Termin ten występuje zazwyczaj z przymiotnikiem określającym dziedzinę zastosowania np.: telematyka transportu, telematyka medyczna, telematyka przemysłowa. Systemy telematyczne wykorzystują różne urządzenia i oprogramowania oraz systemy:
• komunikacji elektronicznej, łączące poszczególne elementy systemu telematycznego (sieci rozległe WAN, sieci lokalne LAN, sieci telekomunikacji ruchomej, systemy satelitarne);
• pozyskiwania informacji (czujniki pomiarowe, kamery wideo, radary);
• prezentacji informacji dla administratorów systemu telematycznego (systemy GIS, systemy kontroli dostępu);
• prezentacji informacji dla użytkowników systemu (sygnalizacja świetlna, radiofonia, technologie internetowe – WWW, SMS).
Najważniejszymi funkcjami systemów telematycznych są funkcje operowania informacją. Dotyczy to jej pozyskiwania, przetwarzania, dystrybucji wraz z transmisją i wykorzystania w różnorodnych procesach decyzyjnych. Systemy i aplikacje telematyczne są konstruowane do określonych procesów.
Szczególnie transport w znacznym stopniu wsparty jest zastosowaniem zintegrowanych systemów pomiarowych. Wraz z rosnącą liczebnością posiadanej przez firmy floty samochodowej zwiększają się również koszty jej utrzymania. Dlatego coraz więcej przedsiębiorstw poszukuje skutecznych systemów monitorowania i zarządzania swoją flotą. Cel jest prosty: obniżyć koszty utrzymania pojazdów, ograniczyć zużycie paliwa, zmniejszyć wypadkowość, przyspieszyć dostawy lub przejazdy pracowników.
Rynek rozwiązań monitorowania flot samochodowych i jednocześnie wspomagających kierowcę podczas jazdy rozwija się bardzo dynamicznie. Królewski Instytut Nawigacji w Wielkiej Brytanii (The Royal Insitute of Navigation) szacuje, że wartość globalnego rynku zaawansowanych systemów wspomagania kierowcy (ADAS) przekroczy do roku 2016 wartość 80 miliardów GBP, przy średniej rocznej stopie wzrostu 23 proc. Według firmy iSupply światowe dostawy systemów telematycznych dla motoryzacji wzrosną do 84,4 mln sztuk w 2016 r., czyli ponad czterokrotnie wobec 19,3 mln sztuk w 2008 r. W Polsce systemy zarządzania flotą rozwijają się w tempie 16,5 proc. Z przytoczonych danych wynika, że rynek systemów wspomagania kierowców ma duży potencjał wzrostu.
Korzystanie z systemu telematycznego do zarządzania flotą jest opłacalne w każdej firmie, bez względu na to czy dysponuje kilkoma czy też większą ilością samochodów. Średnie firmy powinny szczególnie zainteresować się kontrolą swojej floty bowiem to właśnie w takich firmach dochodzi do największych nadużyć.
Dla zapewnienia prawidłowej pracy systemu, konieczne jest zainstalowanie urządzenia lokalizacyjnego z odbiornikiem GPS. Jest on montowany w pojeździe i odpowiada za gromadzenie danych na temat aktualnej jego pozycji oraz parametrów pojazdu (m.in. prędkości, wysokości obrotów silnika itd.). Poprzez sieć GSM/GPRS dane są przesyłane do serwera monitoringu. System telematyczny umożliwia transmisję danych bezpośrednio z pojazdu do aplikacji analitycznych, w których dane konwertowane są na raporty i wizualizacje.
Dzięki wygenerowanej informacji można dokonać analizy każdego pojazdu i otrzymać dane np. o zbędnym zużyciu paliwa na biegu jałowym czy też niepotrzebnej eksploatacji silnika na zbyt wysokich obrotach. Ponadto, co ważne dla przedsiębiorców generowane raporty stanowią gotową dokumentacje dla Urzędu Skarbowego i ułatwią odliczenie do 100 proc. VAT od pojazdu firmowego. Część rozwiązań jest także honorowana przez ubezpieczycieli, a to oznacza niższe składki. Funkcjonalności systemów telematycznych to zarówno lokalizacja floty pojazdów, jak i monitoring floty w zakresie szczegółowej eksploatacji pojazdu.
Jak zmniejszyć koszty posiadania pojazdu?
Cena zakupu pojazdu to jeszcze nie wszystko, na całkowity koszt jego posiadania (TCO) składa się szereg elementów związanych z użytkowaniem i utrzymaniem w całym okresie jego eksploatacji takich jak m. in. przeglądy i naprawy, zużycie paliwa, płace kierowców, opłaty drogowe i podatki. Sam koszt paliwa może stanowić nawet 40 proc. TCO, a przeglądy i naprawy następne 5 proc. Rozwiązania telematyczne pozwalają zredukować TCO bez względu na to, czy flota składa się z pięciu czy z pięciuset pojazdów. Zarządzanie nią w sposób racjonalny, w oparciu o rzeczywiste dane może wygenerować duże oszczędności ograniczając zużycie paliwa od 15 proc. do 40 proc. Zwłaszcza w przedsiębiorstwach budowlanych paliwo jest bardzo istotnym składnikiem kosztów, więc zyskują dużo monitorując jego zużycie. Wciąż jeszcze istnieją firmy, które rozliczają się z pracodawcą na podstawie tzw. motogodzin, pobierają paliwo na 8 godzin pracy, a jeśli nie zostanie ono wykorzystane oszczędzone litry traktują jako swoją własność i składnik wynagrodzenia. Przy stałym, kontrolowanym zużyciu paliwa przestaje to być możliwe. Dodatkowo nie można zapomnieć o takich korzyściach jak: zarządzanie czasem pracy kierowcy i bardziej efektywne planowanie trasy przejazdu. Według GUS w ciągu roku 1/3 przejazdów w Polsce i 1/4 w całej Europie, to tzw. puste przebiegi. Monitorowanie pojazdów jest w stanie je zlikwidować. Optymalizacja czasu to kolejny istotny czynnik, który wpływa na obniżenie kosztów. Jeśli firma ma np. trzy samochody i staje przed dylematem czy kupić czwarty, może na podstawie analizy danych z systemu ocenić czy trasy, które pokonują kierowcy są wyznaczone w sposób optymalny – czy są związane wyłącznie ze sprawami biznesowymi czy prywatnymi.
Wdrożenie telematyki wpływa na wzrost dyscypliny kierowców. Zmieniają oni swoje zachowania na drodze, w większym stopniu stosują się do zasad eco drivingu – płynnej, ekonomicznej i ekologicznej jazdy, która przekłada się na bezpieczeństwo. Jeden z korporacyjnych użytkowników systemu TiMS oferowanego przez T-Matic Systems z Grupy Arcus po wdrożeniu systemu zrezygnował np. z ubezpieczenia AC, gdyż znacznie zmniejszyła się ilość kolizji, a naprawianie powstałych szkód we własnym zakresie okazało się rozwiązaniem tańszym.
Telematyka może się też świetnie sprawdzić jako system przyspieszający transport medyczny. Na przykład w Szwecji w systemy takie, dodatkowo zsynchronizowane z sygnalizacją świetlną są wyposażone karetki pogotowia ratunkowego. Operator czy kierowca ma określoną trasę i jest w stanie kierować ruchem, naciskając jeden przycisk włączyć sobie zieloną falę na trasie przejazdu. Coraz częściej systemami telematycznymi interesują się firmy ubezpieczeniowe. Dzięki indywidualnej analizie ryzyka mogą dokładnie przyjrzeć się stylowi jazdy danego kierowcy, oszacować potencjalne ryzyki i dostosować do niego wysokość składki. Wdrożenie systemu zazwyczaj zmniejsza szkodowość pojazdów, co znacznie wpływa na wysokość składek oferowanych przez towarzystwa ubezpieczeniowe
Smart grid i telematyka
Telematyka, to jak już wspomniano, nie tylko kontrolowanie flot samochodowych. Dzięki inteligentnym sieciom możliwy jest zdalny odczyt energii elektrycznej przy wykorzystaniu inteligentnych liczników. Liczniki te (smart metering) będące częścią inteligentnych sieci przesyłowych (smat grid) pozwalają uzyskać informacje o zużyciu energii. Dzięki szczegółowej analizie danych operator może zoptymalizować dostawy energii, dostarczając jej mniej lub więcej w zależności od wzrostu, bądź spadku zapotrzebowania na nią w ciągu doby. W firmie Energa-Operator SA firma T-Matic Systems wchodząca w skład grupy Arcus wdrożyła już 400 tys. inteligentnych liczników. Skuteczność odczytów danych z naszych liczników wyniosła wg Energi aż 99 procent (przy założonych 95%)!
System telematyczny TiMS (T-matic Management System) oferowany przez T–matic Systems, spółkę z Grupy Arcus, wychodzi naprzeciw potrzebom firm użytkujących floty aut lub maszyn. Dane dostarczone z pojazdów dostępne są dzięki aplikacji, która nie wymaga zaawansowanego oprzyrządowania, a jedynie dostępu do przeglądarki. Przesłane są przez łącza wykorzystujące technologię GPRS i zbierane na serwerach w centrum danych. System telematyczny składa się z urządzenia nazywanego niekiedy czarną skrzynką. Znajduje się tam moduł GPS lokalizujący pojazd oraz karta SIM, za pośrednictwem której dane z pojazdu przesyłane są do aplikacji analitycznej
Korzyści ze stosowania systemu telematycznego
Firma z branży paliwowo-energetycznej (ponad 2 tys. pojazdów)
wykorzystanie floty wzrosło o 25 proc.
zużycie paliwa zmalało o 19 proc.
jazdy prywatne zmniejszyły się o 12 proc.
koszty serwisu są niższe o 21 proc.
Firma z branży bankowo-ubezpieczeniowej (kilkaset pojazdów)
jazdy prywatne zmniejszyły się o 30 proc.
zużycie paliwa spadło o 24 proc.
zredukowano ilość kolizji o 25 proc.
Źródło: T-matic
Bogdan Kwiatkowski, T-matic Systems SA
IT Manager, marzec 2015, s.84-87.